Als we het binnen de psychologie over karaktereigenschappen hebben, hebben we het over langdurige kenmerken van iemands persoonlijkheid. Als iemand bijvoorbeeld boos is omdat hij een boete heeft gekregen, is dat geen karaktereigenschap van die persoon. Als hij echter continue lichtgeraakt is en om niets boos is, ligt dit waarschijnlijk echter wel aan zijn karakter.

Welke karaktereigenschappen zijn er?

De meest gebruikte theorie over karaktereigenschappen is die van de BIG 5. Dit gaat over vijf karaktereigenschappen die we kennen. Dit zijn:

• Neuroticisme: mensen die neurotisch zijn, hebben over het algemeen meer last van psychologische problemen dan mensen die niet zo neurotisch zijn. Je zou neuroticisme ook kunnen verklaren als psychologische kwetsbaarheid wat dat betreft.
• Extraversie: als je extravert bent, heb je meer behoefte aan menselijk contact en krijg je daar ook energie van. Introverte mensen laden hun energie juist op als ze alleen zijn.
• Openheid: mensen die een grote openheid hebben, staan open voor nieuwe belevingen en opvattingen. Terwijl gesloten mensen opereren vanuit een vooraf bepaald kader. 
• Altruisme: altruistische mensen hebben het welzijn van anderen hoog in het vaandel. Mensen die niet zo altruistisch zijn, denken meer aan zichzel en stellen zichzelf op de eerste plaats.
• Conscientieusheid: dit is de behoefte die je hebt aan regels. Mensen die daar weinig behoefte aan hebben, kunnen over het algemeen goed omgaan met onduidelijkheid en varen daar ook wel bij. 

Alle karaktereigenschappen zijn van invloed op je sociale omgang met anderen.

Karaktereigenschappen en verslaving

Uit onderzoek blijkt dat je karaktereigenschappen invloed hebben op je gedrag. Dat is bijna per definitie zo, want je karakter gaat over je gedrag. Er zijn een aantal karaktereigenschappen die duiden op een grotere vatbaarheid voor verslaving.

Welke karaktereigenschappen maken risico op verslaving groter?

Onderstaande karaktereigenschappen maken de kans om verslaafd te raken groter, en ook maken deze eigenschappen dat het lastiger is om af te kikken.

• Hoog Neuroticisme: Mensen die kwetsbaar zijn in psychologisch opzicht, nemen vaak drugs of andere middelen als vorm van zelfmedicatie. Dit terwijl mensen die goed tegen stress kunnen hun problemen vaak oplossen zonder drugs. 
• Lage Conscientieusheid: Mensen die zich prettig voelen bij regels, kunnen vaak niet goed tegen de gevolgen van drugs. Ze voelen zich zo onprettig bij een ongestructureerd leven, dat ze zich liever wat meer gedragen naar aanleiding van de normen van de maatschappij.
• Hoog Extravert: mensen die erg extravert zijn, houden er meestal van om in het gezelschap van anderen te zijn. Dat betekent dat ze meestal in gelegenheden zijn, waar ook wel drugs gebruikt wordt of alcohol gedronken wordt. Dat maakt hen kwetsbaarder voor dat soort verslaving.

Het is echter niet zo dat je met deze karaktereigenschappen niet kunt afkicken. Als je besluit te willen stoppen en je kent de valkuilen, kan je wel degelijk van je verslaving(en) afkomen.

Kun je karaktereigenschappen veranderen?

Hoewel (deze) karaktereigenschappen je gedrag voor een deel voorspellen, is het ook weer niet zo dat ze je gedrag bepalen. Het is dus niet zo dat je per se verslaafd moet worden als je een hoog neuroticisme hebt, een lage conscientieusheid en een hoge extraversie. Het is alleen zo dat de kans groter wordt.

Je karakter veranderen

Daarnaast is je karakter moeilijk te veranderen, maar je kunt er wel goed mee omgaan. Dat betekent dat je kunt leren om niet aan je natuurlijk impulsen over te geven, zodat je wel degelijk kunt veranderen. Een goede therapeut kan je daar meestal mee helpen. Op die manier kun je sociaal sterker in het leven komen te staan.